معرفی رشته ژنتیک

ژنتیک، رشته ای جذاب با انعطاف پذیری تحقیقاتی بالا میباشد .رشته ای که علاقه مندان مختص به خود را دارد.این مقاله به شما کمک خواهد کرد تا آشنایی بیشتری با رشته ژنتیک داشته باشید.و سوالاتی همانند،آینده شغلی رشته ژنتیک،معرفی رشته ژنتیک،بازار کار رشته ژنتیک و….را پاسخگو میباشد.

در این بخش ما به عنوان مشاور تحصیلی می خواهیم به شما اطلاعات کافی را بدهیم.

ژنتیک:

دانش ژنتیک کمک خواهد کرد تا با استفاده از قوانین و مفاهیم علمی به همانندی یا ناهمانندی دو اندام نسبت به یکدیگر پی برده و علت آن رخداد را دریابیم و همچنین به علت های دیگر این ناهمانندی در یک جامعه گیاهی یا جانوری پی ببریم.
ژنتیک دانش انتقال صفات وراثت از والدین به فرزندان است.
منظور از والدین میتواند انسان، یک درخت یا حتی یک باکتری باشد. تلاش رشته ژنتیک بر این است که بگویید چه مکانیزم های مولکولی عامل انتقال صفت ها از نسلی به نسل دیگر میباشد..

دانش ژن‌شناسی، انتقال داده‌های زیستی از یک سلول به سلولی دیگر یا از پدر و مادر به نوزاد و نسل‌های آینده تعریف می‌شود. ژن‌شناسی با چگونگی این جابه‌جایی‌ها که باعث نشانگانها، دگرگونی‌ها و همانندی‌ها در جانداران است ربط دارد. دانش ژن‌شناسی به سرشت فیزیکی و شیمیایی و در کل پیکری این داده‌ها نیز می‌پردازد.

کار کارشناس ژنتیک:

کار کارشناس ژنتیک این است که مبحث های مهمی مثل ژنتیک سرطان،روش های تشخیص بیماری های ژنتیکی چه قبل از تولد و چه بعد از تولد،شناخت ناقلین بیماری ها، اصول مشاوره ژنتیکی،نقش ژنتیک بر رفتار های شخصی و اجتماعی،شناخت جمعیت های مختلف ژنتیکی و نژاد های مختلف انسانی،ژن درمانی،پزشکی قانونی،تکنینک های رایج در ژنتیک، روش های اصلاح نژاد و ژنتیک مولکولی را بررسی میکند.

مقاطع تحصیلی ژنتیک:

امکان ادامه تحصیل تا مقطع دکتری برای علاقمندان مهیا میباشد.

فرصت های شغلی در ژنتیک:

علم ژنتیک در ایران در ابتدای راه شکوفایی میباشد اما این به این معنی نیست که در کشور ما تحقیقات ژنتیکی انجام نخواهد شد و یا اینکه فارق التحصیلان این رشته جذب هیچ مرکزی نمیشوند.لازم به ذکر است که مرکز تحقیقات مختلفی هستند که در این زمینه فعالیت میکنند که میتوان به چند نمونه از آنها اشاره کرد به طور مثال :وزارت جهاد کشاورزی؛مراکز پژوهشی وزارت علوم،انستیتو پاستور،مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک و تکنولوژی زیستی.

فارغ التحصیلان رشته ژنتیک پزشکی میتوانند در مراکز تحقیاتی وزارت بهداشت و درمان به کار مشغول شوند و سیستم های پیشگیری و درمان بیماری های ژنتیکی را راه اندازی کنند و از بروز این دست بیماری ها و بالا رفتن این آمار جلوگیری کنند و همچنین در پیشگیری و درمان این نوع بیماری ها نقش آفرینی کنند‌

همچنین فارغ التحصیلان این رشته در مقطع پزشکی میتوانند در مراکز پزشکی قانونی فعالتی اثر گذار داشته باشند. و فارغ التحصیلان در کارشناسی ارشد این رشته نیز میتوانند در آزمایشگاه های ژنتیک حضوری موثر و پررنگ داشته باشند‌.به این دلیل که آزمایشات در این زمینه بسیار مهم و حساس بوده و نیازمند فعالیت مختصصان در این زمینه میباشند.

لازم به ذکر است که فارغ التحصیلان این رشته در مقطع دکتری میتوانند با دایر کردن کلینیک ژنتیک پزشکی و مراکز آزمایشی ژنتیک فعالیت داشته باشند.
در صورت گرفتن مدرک دکتری این رشته از وزارت بهداشت میتوانید مجوز آزمایشگاه دریافت کنید.

تاریخچه رشته ژنتیک

دانش زیست‌شناسی هرچند از کهن‌ترین دانش‌هایی بوده که بشر به آن توجه داشته است؛ اما از حدود یک سدهٔ پیش، از این دانش زیرشاخهٔ تازه‌ای پدید آمد که آن را ژنتیک نامیدند و انقلابی در دانش زیست‌شناسی به‌وجود آورد. در سدهٔ هجدهم، گروهی از پژوهشگران بر آن شدند که چگونگی جابه‌جایی برخی صفت‌ها و ویژگی‌ها را از نسلی به نسل دیگر بررسی کنند. از این ویژگی‌ها به‌عنوان ویژگی‌های ارثی یاد می‌شود. به دو دلیل مهم یعنی گزینش ویژگی‌های نامناسب و نیز نداشتن آگاهی کافی در زمینه ریاضیات، به نتیجه‌ای نرسیدند.

نخستین کسی که توانست قانون‌های حاکم بر انتقال صفت‌های ارثی را شناسایی کند، کشیشی اتریشی به نام گرگور مندل بود که در سال ۱۸۶۵ این قانون‌ها را که نتیجهٔ آزمایش‌هایش روی گیاه نخود فرنگی بود ارائه کرد؛ اما متأسفانه جامعه علمی آن زمان به دیدگاه‌ها و کشف‌های او اهمیت چندانی نداد و نتیجهٔ کارهای مندل به دست فراموشی سپرده شد. در سال ۱۹۰۰ میلادی کشف دوبارهٔ همان قانون‌ها، توسط درویس، شرماک و کورنز باعث شد که دیدگاه‌های مندل به گونه‌ای جدی‌تر مورد توجه و پذیرش قرار گیرد. مندل به عنوان «پدر دانش ژنتیک» شناخته می‌شود.

در سال ۱۹۵۳ با کشف ساختمان جایگاه ژن‌ها از سوی جیمز واتسون و فرانسیس کریک، رشته‌ای نو در دانش زیست‌شناسی به‌وجود آمد که زیست‌شناسی مولکولی نام گرفت. با گذشت حدود یک قرن از کشف‌های مندل در سال‌های ۱۹۷۱ و ۱۹۷۳ در رشته زیست‌شناسی مولکولی و ژنتیک-که اولی به بررسی ساختمان و چگونگی کارکرد ژن‌ها و دومی به بررسی بیماری‌های ژنتیک و پیدا کردن درمانی برای آن‌ها می‌پرداخت-این دو رشته با هم درآمیختند و رشته‌ای به نام مهندسی ژنتیک را پدیدآوردند که طی اندک زمانی توانست در رشته‌های گوناگون دیگری مانند پزشکی، صنعت و کشاورزی… بسیار اثرگذار باشد.

ژنتیک را می‌توان به هفت گروه تقسیم‌بندی کرد:

ژنتیک مندلی ، ژنتیک جمعیت ،ژنتیک مولکولی، ژنتیک بالینی، ژنتیک رفتاری، ژنتیک اصلاح دام ژنتیک پزشکی ،ژنتیک کمی

پژوهش‌های ژنتیکی به سهم خود، موجب شده‌اند که انسان به جهان پیرامون خود، بینش بیشتری پیدا کرده و نگاهی نو بر خویش بیندازد. تمام ویژگی‌های فیزیکی ما و موجودات زنده‌ای که روی زمین زیست می‌کنند تحت نفوذ و متأثر از DNA موجود در سلول یا تغییرات ژنتیکی است که اتفاقی یا اجباری در ناحیه‌ای از ژنوم به وقوع می‌پیوندد. در این تغییرات، معمولاً یک یا چند باززنجیره اسید نوکلئیک تعویض شده و اطلاعات ژنتیکی ژنوم تغییر می‌کند و به‌طور پایدار به نسل‌های بعدی منتقل می‌گردد؛ از این رو استفاده از این دانش، گسترده شده‌است به‌طوری‌که یکی از زمینه‌های کاربردی این علم، تعیین نسبت‌های خویشاوندی و شناسایی افراد و تعیین دودمان و نیای ژنتیکی انسان‌هاست.

تعیین هویت ژنتیکی به ما چه کمکی می کند

امروزه موضوع تعیین هویت ژنتیکی در برخی از موضوعات قضایی نیز مورد توجه زیادی قرار گرفته‌است. تعیین هویت ژنتیکی با روش‌های مولکولی انگشت‌نگاری دی‌ان‌ای، با اهداف مختلف در سراسر جهان مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد؛ در این روش می‌توان از شاخص‌های مولکولی، همچون: تکرارهای پشت‌سرهم کوتاه (STRs)، دی‌ان‌ای میتوکندری، چندشکلی‌های تک‌نوکلئوتیدی (SNPs) در سطح کروموزوم Y و سایر کروموزوم‌ها استفاده کرد.

از دی‌ان‌ای میتوکندری برای ردیابی ژنتیکی نیای مادری و از مطالعه ژنتیکی کروموزوم Y هر فرد به نیای پدری دست خواهیم یافت. همچنین در بررسی‌های باستانی، خصوصیات ویژه‌ای همچون وجود ارتباط معنادار بین SNPs مورد بررسی قرار می‌گیرد تا بتوان یک نمونه مورد مطالعه را در گروه خاصی-که هاپلوگروپ نام دارد-قرار دهند. هاپلوگروپ در واقع، دسته‌ای از هاپلوتیپ‌های نزدیک به یکدیگرند که جهش‌هایی را از نیای مشترک خود دربردارند. هاپلوتیپ‌ها نیز مجموعه‌ای از SNPs در یک توالی نوکلئوتیدی می‌باشند که با یکدیگر به نسل بعدی انتقال می‌یابند.

از DNA میتوکندری برای شناسایی اعضای خانواده سلطنتی نیکولاس دوم نیز استفاده شده‌است.

در سال ۱۹۹۱ چندین مجموعه از استخوان‌ها در یک گور دسته‌جمعی در روسیه کشف شد که اعتقاد بر این بود متعلق به نیکولاس دوم، همسرش (سارینا) و ۳ تن از دخترهای اوست؛ با اینکه ۷۰ سال از عمر استخوان‌ها می‌گذشت؛ اما بررسی توالی tDNA میتوکندری بسیار کارآمد بود؛ توالی کاملاً مشابهی از ژنوم mtDNA بین سارینا، سه دختر وی و پادشاه فیلیپ (پادشاه انگلستان)-که در زمان بررسی در قید حیات بود و از نظر نسبی، مادربزرگ مادری خودِ خواهر سارینا بود-مشاهده شد

دروس کاربردی دوره دبیرستان در رشته ژنتیک

در ابتدای مقطع کارشناسی با دروس پایه همچون ریاضی (1 و 2)، فیزیک (1 و2)، شیمی عمومی (1 و 2) بوده که اغلب مطالب دوران دبیرستان را در بر می‌گیرند؛ با این تفاوت که برای دروسی مثل فیزیک و شیمی آزمایشگاه نیز خواهد داشت که تا حدودی به فهم تجربی این مباحث کمک خواهد کرد.
دروسی همچون زیست جانوری، زیست گیاهی و آمار زیستی نیز باید گذرانده می شود. در ترم‌های بالاتر دروسی مانند ژنتیک 1، زیست سلولی، میکروبیولوژی 1 و فیزیولوژی جانوری بسیار به فهم مطالب زیست‌شناسی دوران دبیرستان وابسته‌اند.

به طور کلی اگر دروس دبیرستان به خوبی فهمیده شده باشد، دوران کارشناسی راحت‌تری خواهد بود.

ادامه تحصیل در رشته های ژنتیک بصورت زیر می باشد:

ژنتیک مولکولی

در رشته ژنتیک مولکولی دانشجویان به مطالعه دقیق‌تر مکانیسم‌های مولکولی در کارکرد ژن‌ها می‌پردازند و با استفاده از روش‌های مهندسی ژنتیک و زیست مولکولی، عملکرد و فعل و انفعالات ژنتیکی را بررسی می‌کنند. در عین حال به دلیل تمرکز بر مکانیسم‌ها مولکولی، این رشته به فهم بهتر جهش‌های ژنتیکی که منجر به بیماری‌های مختل می‌شوند کمک می‌کند. بنابراین محققان ژنتیک مولکولی می‌توانند در مسیر شناخت و درمان بیماری‌های ژنتیکی و علل بروز آن‌ها قدم بردارند. تکنیک‌های آزمایشگاهی متعددی برای استخراج اسیدهای نولکلئیک، کشت سلولی، بررسی فنوتیپ و ژنوتیپ و ژن‌درمانی در شاخه ژنتیک مولکولی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ژنتیک پزشکی

اگر بخواهید از طریق کنکور وزارت بهداشت رشته ژنتیک را ادامه بدهید، وارد حوزه ژنتیک انسانی و پزشکی می‌شوید. مطالعات این حوزه بیشتر بالینی است و در آن به مطالعه و بررسی روش‌های تشخیص انواع بیماری‌های ژنتیکی قبل و بعد از تولد، شناخت ژنتیک بیماری‌های سختی مثل سرطان، شناخت ناقلین بیماری، نقش ژن‌ها در انواع رفتارهای فردی و اجتماعی، شناخت جمعیت‌های زیستی مختلف ازنظر ژنتیکی و نژادی، پزشکی قانونی، ژن درمانی،اصلاح نژاد، روش‌های استفاده از تکنیک‌های ژنتیکی و مشاوره ژنتیک می‌پردازند.

مطالعه روی انواع واکسن‌ها، بررسی و تهیه نقشه ژنتیکی، روند انتقال ژن‌ها از یک فرد خانواده به سایر نسل‌ها از دیگر فعالیت‌های یک کارشناس ارشد ژنتیک انسانی است. این دسته افراد برای دریافت مجوز پزشکی مجوز ژنتیک باید در کنکور ارشد وزارت بهداشت شرکت کنند تا بتوانند پروانه‌ی مطب دریافت کنند. صدور این پروانه در چند سال اخیر با مشکلاتی مواجه شده‌است. که خوب است قبل را انتخاب رشته به آن توجه کنید و قوانین جدید را مطالعه کنید.

برای تصمیم گیری درست در رابطه با تحصیل در رشته های زیر شاخه ژنتیک حتما با مشاور کنکور موسسه کنکور پزشکی کار بلد و حرفه ای مشورت کنید.

دانشگاه هایی که رشته ژنتیک دارند:

• تهران
• فردوسی مشهد
• تبریز
• شیراز
• بوعلی سینا_همدان
• تربت حیدریه
• گیلان_رشت
• شهید مدنی آدربایجان_تبریز
• شهید باهنر_کرمان
• ولی عصر_رفسنجان
• شهید چمران اهواز
• هرمزگان_بندرعباس_(محل تحصیل میناب)
• جهرم
• یاسوج
• محقق اردبیلی_اردبیل
• مراغه
• گنبد
• شهرکرد
• جیرفت
• بیرجند
• لرستان_خرم آباد
• رازی کرمانشاه
• ارومیه
• ملایر
• ایلام
• کردستان_سنندج
• زابل
• زنجان

واحد های درسی رشته ژنتیک:

دروس عمومی:20 واحد

دروس پایه:22واحد

دروس اختصاصی مشترک:76 واحد

دروس انتخابی الزامی: 8 واحد

دروس اختیاری 9 واحد

تعداد کل واحدها:135واحد

رشته ژنتیک مناسب چه کسانی است؟

ژنتیک یکی از پنج زیرشاخه (گرایش) رشته زیست سلولی-مولکولی در مقطع کارشناسی است و به عنوان عضوی از خانواده رشته‌های علوم پایه نقش عمده‌ای در صنعت، پزشکی، کشاورزی، دام و غیره ایفا می‌کند.

اگر به کارهای تحقیقاتی علاقه‌مندید و مایل هستید هر روز با یک چالش جدید روبرو شوید، این رشته برای شما مناسب است. یک محقق، باید با انرژی پایان ناپذیر خود مسائل پیشِ رویش را در ابعاد مختلف بررسی کرده و اِبایی از مشکلات دشوار و طاقت فرسا نداشته باشد؛ چراکه این مشکلات، شیرین‌ترین بخش کارهای تحقیقاتی هستند.

ریشه تقریباً تمامی بیماری‌هایی که امروزه بشر با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کند در ژنوم نهفته است. با کاوش در این توالی نوکلئوتیدی، می‌توان به جوابی برای درمان تمامی این بیماری‌ها دست یافت. از سرطان گرفته تا مقاومت باکتریایی، ایدز و غیره همگی به این دو توالی در هم پیچیده ختم می‌شوند.

اما در ژنتیک همه چیز فقط به بیماری‌ها منتهی نمی‌شود. آینده‌ای را تصور کنید که در آن می‌توان از رنگ چشم، مو و پوست تا قد و هوش فرزند خود را انتخاب کرد. تکنیکی در ویرایش و دستکاری ژنوم، به نام کریسپر (CRISPR)، این رویای بشر را به واقعیت تبدیل کرده است.

بازار کار و آینده شغلی رشته ژنتیک

بسیاری از فارغ‌التحصیلان ژنتیک می‌توانند در موسسه‌های تحقیقاتی استخدام شوند؛ هرچند با توجه به هزینه زیاد این آزمایشگاه‌ها و تحقیقات ژنتیک معمولا تعداد این موسسات و فرصت‌های شغلی کم‌تر از حد مورد انتظار است. با ادامه‌ تحصیل در مقاطع ارشد و دکتری می‌توانید در موسسه‌های مشاوره ژنتیک یا مطب شخصی شروع به فعالیت کنید. همچنین فارغ‌التحصیلان ژنتیک پزشکی می‌توانند برای انجام مشاوره ژنتیکی قبل از ازدواج و بارداری و تشخیص انواع بیماری‌های ژنتیکی با مراکز تشخیص طبی و موسسه‌های پزشکی همکاری داشته باشند. همچنین درهای دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی همیشه به روی یک فارغ‌التحصیل ژنتیک باز است و می‌توانند به آموزش بپردازند.

درامد رشته ژنتیک متناسب با گرایش، سطح تحصیلات، نوع شغل، میزان سابقه و دانش فرد تعیین می‌شود. اگر بتوانید در موسسات خوب و خوش‌نام تحقیقاتی، درمانی و آزمایشگاهی یا شرکت‌های وارد کننده تجهیزات طبی مشغول به کار شوید؛ معمولا حقوق مناسبی دریافت می‌کنید.

تفاوت مهندسی ژنتیک و رشته ژنتیک چیست؟

مهندسی ژنتیک در واقع به مجموعه روش‌هایی گفته می‌شود که به منظور جداسازی، خالص سازی، واردکردن و بیان یک ژن خاص در یک میزبان به کار می‌روند و نهایتاً منجر به بروز یک صفت خاص یا تولید محصول مورد نظر در جاندار میزبان می‌شوند. در حالی که رشته ژنتیک به طور کلی به مطالعه و بررسی ژن‌ها و علوم مرتبط با آن‌ها می‌پردازد.

مهاجرت در رشته ژنتیک

اگر فردی علاقه مند به کارهای پژوهشی و تحقیقاتی هستید و چالش های روزانه برایتان لذت بخش است، پس این دو رشته بهترین گزینه ها برای تحصیل هستند.

در ایران به رشته ژنتیک و رشته بیوتکنولوژی علی رغم کاربرد ها و گرایش های گسترده و وسیعی که دارد بها داده نمی شود چرا که متاسفانه امکانات کافی برای توسعه این رشته وجود ندارد. بنابراین فارغ التحصیلان این رشته به کشورهای خارجی مهاجرت می کنند.
اما نه مهاجرت به هرکشوری. مهاجرت به کشورهای مهاجرپذیری که فرصت های شغلی و تحصیلی متناسب با این رشته را در اختیار آنها قرار بدهد تا با توسعه این علم، موفقیت های چشمگیری کسب کنند.

امید است این مقاله بتواند در راستای کمک به تحصیل شما موثر واقع شده باشد. مشخص است که برای رسیدن به موفقیت همواره وجود یک فرد آگاه و همراه در مسیر موفقیت لازمه کار می‌باشد. پیشنهاد ما به شما استاد محمد موسوی و تیم پرقدرت ایشان است که دارای سوابق درخشانی در مشاوره تحصیلی و برنامه ریزی دقیق و شخصی برای افراد موفق می باشد. همچنین استاد محمد موسوی در برنامه ریزی خود پکیج توربوتست که منبعی فوق العاده برای پیشرفت دانش آموز می باشد را در اختیار دانش‌آموزان اختصاصی اش قرار میدهد. برای اطلاعات بیشتر در مورد تیم مشاوره محمد موسوی به صفحه شخصی ایشان مراجعه فرمایید.

روز شمار کنکور را فراموش نکنید